Prawnicy czekali na przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej. Dlaczego?

   Jest to akt symboliczny, bo uspokaja obawy Unii Europejskiej o praworządność w Polsce, a nowy rząd podkreśla, że UE jest bliska Polsce. Prokuratura Europejska jest bowiem organem z jednej strony ponadpaństwowym, z drugiej zaś osadzonym na pracy delegowanych prokuratorów krajowych, którzy stanowią jednocześnie część Prokuratury Europejskiej. Prowadzi ona sprawy w konkretnym państwie, przed krajowymi sądami. Dlatego współpraca z nią pokazuje wspólność wartości. Daje jednak temu niezależnemu organowi UE wgląd w praktykę funkcjonowania krajowego wymiaru sprawiedliwości.

   Przystąpienie do Prokuratury Europejskiej ma też walor praktyczny – chodzi o wzmocnienie ochrony interesów finansowych UE, a więc również krajów członkowskich, oraz o usprawnienie postępowań karnych i współpracy międzynarodowej. Krótka, ale intensywna działalność Prokuratury Europejskiej to obrazuje: po półtora roku swojego funkcjonowania (tj. na koniec 2022 r.) miała w toku 1117 postępowań przygotowawczych. W 2022 r. rozpatrzyła 3318 zgłoszeń (prawie połowa pochodziła od samych państw) i skierowała 87 aktów oskarżenia w różnych państwach UE.

   Przeważająca większość spraw dotyczyła nadużyć finansowych niezwiązanych z zamówieniami publicznymi (np. dotacje ze środków UE), w szczególności dotyczących VAT. Prowadzone postępowania opierają się na bliskiej współpracy państw w szybszym pozyskiwaniu dowodów i ich analizie, gdyż prokuratorzy Prokuratury Europejskiej działają w jednej instytucji i komunikują się bezpośrednio.

   Prokuratura Europejska, mając instrumenty współpracy w sprawach karnych, zyskuje możliwości działania na poziomie międzynarodowym nieznane dotychczas Europie. Pozwala to rozbijać międzynarodowe zorganizowane grupy przestępcze, które z powodu ograniczeń prawnych wymykają się organom poszczególnych państw. Przykładem jest tu największa dotychczas operacja „Admirał”. Doprowadziła do rozbicia karuzeli VAT działającej w 14 państwach, angażującej prawie 9 tys. podmiotów prawnych, w której wartość oszustwa szacowano na 2,2 biliona euro.