Sądy w przeważającej części przypadków oddalają roszczenia banków o „wynagrodzenie” za korzystanie z kapitału przy sprawach dotyczących kredytów CHF – wynika z zestawienia przygotowanego przez jedną z kancelarii prawnych.
Roszczenia z tytułu waloryzacji i bezumownego korzystania z kapitału z punktu widzenia banków były ostatnią bronią, po którą mogły sięgać w sporach z frankowiczami. A z punktu widzenia posiadaczy kredytów CHF – jedynym ryzykiem, że nawet po wygranej sprawie sądowej i unieważnieniu umowy trzeba będzie zwrócić bankowi dużo więcej niż tylko pożyczony kapitał.
97 proc. wyroków korzystnych dla konsumentów.
Okazuje się, że nawet ta linia obrony banków jest bezskuteczna. Z informacji zebranych przez kancelarię Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy, wynika, że dotychczas (do marca 2024 r.) zapadły co najmniej 302 wyroki dotyczące bankowych pozwów o bezumowne korzystanie z kapitału. Z tej liczby w 293 przypadkach sądy przyznały rację konsumentom, odmawiając bankom praw do dodatkowych roszczeń wykraczających ponad udostępniony kapitał. Odsetek wygranych spraw przez konsumentów wynosi zatem 97 proc.
Warto dodać, że w 9 sprawach sądy I instancji uwzględniły powództwa banków o waloryzację, co podlegać będzie weryfikacji przez sądy II instancji, które po ostatnich orzeczeniach TSUE korygują stanowisko przedstawione przez sąd I instancji.
TSUE: bankom nic się nie należy.
– W zakresie dodatkowych roszczeń banków, ostatnie orzecznictwo TSUE całkowicie pozbawiło je możliwości domagania się takich świadczeń – komentuje Wojciech Bochenek z kancelarii Bochenek, Ciesielski. – W tym wypadku górę bierze ochrona przewidziana w Dyrektywie 93/13, którą bardzo mocno podkreśla Trybunał w swoich orzeczeniach. Dodatkowo, orzecznictwo krajowe, w tym pierwsze orzeczenia Sądu Najwyższego potwierdzają argumenty Trybunału, odmywając bankom prawa do jakiejkolwiek formy rekompensaty. W tym kontekście pojawiające się w przestrzeni publicznej informacje o cofaniu przez banki powództw nie mogą być zaskoczeniem, gdyż sprawy te z góry były skazane na niepowodzenie – ocenia.
Pierwszy, najistotniejszy wyrok TSUE w tej kwestii zapadł w czerwcu 2023 r., gdy Trybunał uznał, odpowiadając na pytanie prejudycjalne polskiego sądu, że banki nie mogą żądać od kredytobiorców wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Wówczas sektor zmienił retorykę, że nie chodzi o wynagrodzenie (czyli np. należne od kredytu odsetki), ale przede o wszystkim waloryzację (np. o inflację) pożyczonego kapitału konsumentowi. Takie zabiegi nie przyniosły jednak oczekiwanych rezultatów, co TSUE potwierdzał w kolejnych swoich orzeczeniach.
Ile wyroków w sprawach frankowych.
– Również jeśli chodzi o sprawy wytaczane bankom przez frankowiczów, orzecznictwo jest już przesądzone, a sądy jednomyślnie wskazują, że w umowach sformułowanych przez banki występują zapisy abuzywne, skutkujące stwierdzeniem nieważności umowy kredytowej – zaznacza Wojciech Bochenek.
Według jego analizy, w 2023 r. zapadło co najmniej 16 438 wyroków w sprawach frankowych, z czego aż 3217 zakończyło się prawomocnym rozstrzygnięciem sprawy. W porównaniu z 2022 r. liczby te mniej więcej się podwoiły.
Spośród wszystkich zapadłych wyroków, aż 15 965 było na korzyść kredytobiorców, co stanowi 97 proc. W 424 sprawach wygrały banki, co stanowi 2,5 proc. wszystkich spraw, a w 49 przypadkach, sądy II instancji uchyliły wyrok sądu I instancji i przekazały sprawę do ponownego rozpoznania. Dominującym rozstrzygnięciem w sprawach frankowych jest stwierdzenie nieważności umowy kredytowej, które stanowi 96 proc. wszystkich korzystnych wyroków.
Statystyki wyroków zapadłych w 2023 r. wyraźnie wskazują zwiększenie wydanych wyroków w sądach II instancji, których przyrost rok do roku wzrósł o 106 proc. Łącznie sądy II instancji rozstrzygnęły 3217 orzeczeń prawomocnych, z czego 99 proc. zakończyło się korzystnie dla kredytobiorców
