Czym są dobra osobiste?
Dobra osobiste człowieka, to dobra niemajątkowe, przysługujące każdemu człowiekowi i chronione przez prawo. Są to w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania czy twórczość. Katalog dóbr osobistych ma charakter otwarty co oznacza, że może ulegać poszerzeniu. Znajdziemy go w art. 23 k.c.
Czy dobra osobiste przysługują tylko człowiekowi?
Nie. Zgodnie z art. 43 k.c. przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych, co oznacza, że osoby prawne również posiadają dobra osobiste, odpowiadające charakterowi tych osób, które podlegają ochronie prawnej. Dobrem niematerialnym chronionym przez prawo może być na przykład:
- dobre imię (reputacja firmy),
- tajemnica korespondencji,
- renoma i marka,
- prawo do niezakłóconego funkcjonowania.
💬 Przykład: jeśli ktoś opublikuje nieprawdziwe informacje o rzekomych nieprawidłowościach w Twojej spółce i wywoła bądź narazi tym spółkę na utratę zaufania w opinii publicznej, spółka może dochodzić ochrony swojego dobrego imienia – właśnie jako dobra osobistego.
Naruszenie dóbr osobistych:
Z naruszeniem dóbr osobistych mamy do czynienia w sytuacji, gdy czyjeś dobra osobiste zostają zagrożone lub naruszone przez działanie innej osoby w sposób bezprawny.
Przykłady naruszenia dóbr osobistych:
- Pomówienie lub zniewaga, które stanową również przestępstwa (art. 212 k.k. i 216 k.k.);
- Opublikowanie czyjegoś wizerunku bez jego zgody;
- Ujawnienie tajemnicy korespondencji;
- Naruszenie nietykalności cielesnej;
- Hejt, stalking, nękanie, które jest również przestępstwem (art. 190a k.k.)
- Naruszenie musi być bezprawne – nie każda ingerencja w sferę naszych dóbr osobistych będzie uznana za naruszenie np. lekarz naruszający nasze tkanki w celu wykonania zabiegu, działanie w stanie wyższej konieczności lub w obronie koniecznej, a także korzystanie z prawa do krytyki.
- Ciężar dowodu braku bezprawności spoczywa na pozwanym.
💡 Nawet jeśli sprawca twierdzi, że „tylko wyrażał swoją opinię”, nie oznacza to, że jego działanie nie było bezprawne. Granica między opinią, a naruszeniem dóbr osobistych jest cienka i to sąd decyduje czy w danej sprawie doszło do jej przekroczenia.
Co robić w przypadku naruszenia?
Zgodnie z art. 24 k.c. osoba, której dobra osobiste zostały zagrożone bądź naruszone, może żądać przed sądem:
- Zaniechania naruszeń – np. usunięcia obraźliwego wpisu lub zdjęcia.
- Przeprosin – publicznych lub prywatnych, w określonej formie.
- Zadośćuczynienia pieniężnego – za doznaną krzywdę (np. ból psychiczny, stres) na podstawie art. 448 k.c., 445 k.c w zw. z art. 444 k.c.
- Zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny – zamiast lub obok zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c.
– Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może również żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Podsumowanie:
Dobra osobiste są chronione przez prawo – i w przypadku ich naruszenia warto z tej ochrony korzystać. Nie musisz biernie godzić się na bezprawne naruszanie Twojej prywatności, nielegalne publikacje wizerunku czy doświadczanie hejtu na portalach społecznościowych. Jeśli Twoje dobra osobiste zostały naruszone i potrzebujesz pomocy w dochodzeniu ochrony dóbr osobistych nasza kancelaria służy pomocą. Dysponujemy bogatym doświadczeniem związanym z naruszeniem dóbr osobistych zarówno na gruncie prawa cywilnego jak i prawa karnego. Przeanalizujemy Twoją sytuację i zaproponujemy najlepsze możliwe rozwiązanie.
autor: Beniamin Golka
zatwierdził: Adwokat Piotr Bańczyk
