Rozdzielność majątkowa w czasie trwania małżeństwa. Kiedy i jak ją ustanowić?

Kwestię małżeńskich stosunków majątkowych określa Ustawa Kodeks rodzinny i opiekuńczy (z 5 lutego 1964 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359)), która formułuje w treści art. 31 KRO chwile i zakres przedmiotowy wspólności ustawowej małżonków. § 1 wskazuje chwilę w ten sposób, że:
    
„Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).”

a jej zakres przedmiotowy omawia § 2:

„Do majątku wspólnego należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a subkonto w ramach konta ubezpieczonego ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875).”

Nie oznacza to jednak, że małżonkowie w czasie trwania związku nie mają wpływu na zmianę formy majątkowej, w której się znaleźli na skutek zawarcia związku małżeńskiego.

Jednym z sposobów ustanowienia rozdzielności majątkowej, w przypadku kiedy małżonkowie są w konflikcie, jest ustanowienie rozdzielności majątkowej przez Sąd na podstawie art. 52 KRO. Wspomniana regulacja przedstawia wyliczenie przypadków kiedy roszczenie o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest dopuszczalne, aczkolwiek celem tego artykułu jest wyjaśnienie przesłanek z § 1 tzn.:

„Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej”.

Pierwsze nasuwające się pytanie, to co właściwie oznacza „ważny powód”? Każdy przecież może zinterpretować to określenie inaczej, dopasowując zaistniałą sytuację małżeńską do własnych potrzeb.

Doktryna oraz orzecznictwo przez lata wypracowały definicję „ważnego powodu”. I tak sformułowane określenie może oznaczać sytuację, w której dalsze trwanie wspólności zagraża interesom drugiego małżonka i dobru rodziny, zwłaszcza, gdy jeden z małżonków trwoni wspólny dorobek lub wykazuje zupełną niegospodarność. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13.3.2019 r.: „dokonywana pod kątem spełnienia przesłanek określonych w art. 52 § 1 i 2 KRO ocena nie może być schematyczna, ale musi mieć charakter zindywidualizowany i opierać się na analizie konkretnych okoliczności danej sprawy. Wielokrotnie również stwierdzano, że separacja faktyczna może być ważnym powodem orzeczenia rozdzielności majątkowej ale w sytuacji gdy stan rzeczy uniemożliwia lub znacznie utrudnia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszystkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych.

Można zatem dojść do wniosku, że zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, każda sprawa ma charakter indywidualny i każdorazowo należy brać to pod uwagę oceniając zasadność wnoszonego roszczenia. Tak samo zawsze należy odnieść indywidualne stanowisko wnoszącego roszczenie do realiów bazy majątkowej małżeństwa, charakteru dokonywanych wydatków oraz celu jaki mają one zaspokoić tzn. czy są one poczynione na potrzeby rodzinny i wspólnego gospodarstwa domowego, czy też są przeznaczane na własne przyjemności, których koszt obciąża wspólny majątek małżeński.

Sprawy te z natury należą do skomplikowanych i kładą nacisk na bogaty materiał dowodowy przedstawiany przez strony postępowania, bo przecież omawiane trwonienie majątku przez jednego z małżonków musi znaleźć uzasadnienie.

autor,

Maciej Kopec

Kancelaria Adwokacka
Adwokat Piotr Bańczyk
ul. Dyrekcyjna 10/2
40-013 Katowice

Kancelaria jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 17:00
tel/fax (032) 255-17-83
tel (032) 209-09-71

mail: adwokat@kancelaria-banczyk.com.pl www.piotrbanczyk.pl