Home / Artykuły / Czy powstaje obowiązek zwrotu nadpłaconej kwoty w przypadku, gdy orzeczenie kończące postępowanie zasądza kwotę niższą od zabezpieczonej lub gdy powództwo o alimenty zostaje oddalone?

---

Czy powstaje obowiązek zwrotu nadpłaconej kwoty w przypadku, gdy orzeczenie kończące postępowanie zasądza kwotę niższą od zabezpieczonej lub gdy powództwo o alimenty zostaje oddalone?

---

         Czy powstaje obowiązek zwrotu nadpłaconej kwoty w przypadku, gdy orzeczenie kończące postępowanie zasądza kwotę niższą od zabezpieczonej lub gdy powództwo o alimenty zostaje oddalone?

         Kwestia ta nie jest jednolicie sprecyzowana w orzecznictwie i doktrynie podkreśla adwokat Piotr Bańczyk. W tym zakresie możemy spotkać się z dwoma odmiennymi stanowiskami, natomiast należy przychylić się do poglądu, iż nie można żądać zwrotu tego świadczenia.

         Stanowisko  przemawiające za możliwością domagania się zwrotu spełnionego świadczenia

         Strona, która egzekwuje świadczenie na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu, powinna liczyć się z obowiązkiem zwrotu tego świadczenia, ponieważ nie jest to zaspokojenie definitywne, lecz prowizoryczne i warunkowe. Gdyby bowiem powództwo wierzyciela nie zostało ostatecznie uwzględnione, obowiązanemu przysługiwać będzie roszczenie o zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia, ale tylko w konkretnym przypadku. Jak wynika z Uchwała Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 3 października 1972 r. III CZP 53/72 "Pozwany w procesie o ustalenie ojcostwa i alimenty może domagać się od małoletniego powoda - po prawomocnym oddaleniu powództwa - zwrotu kwot zapłaconych mu na podstawie postanowienia powziętego w trybie art. 753 par. 1 KPC. Niezależnie od tego pozwanemu przysługuje na zasadzie art. 140 KRO roszczenie o zwrot dokonanych świadczeń od osób zobowiązanych do alimentacji, przy czym zaspokojenie wierzyciela przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych.”

         Stanowisko przeciwne powstawaniu obowiązku zwrotu nadpłaconych kwot uzyskanych z tytułu zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego

         Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 20 października 2010 r., III CZP 59/10, przyjął iż świadczenie uiszczone na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia zobowiązującego do łożenia na rzecz małżonka kosztów utrzymania rodziny nie podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne w razie prawomocnego oddalenia w wyroku rozwodowym jego żądania zasądzenia alimentów na podstawie art. 60 k.r.o.

         Sąd wydając powyższe orzeczenie oparł się na doktrynie i specyficznym celu tego rodzaju zabezpieczenia. Wskazano że zabezpieczenie roszczenia na tej podstawie ma charakter prowizoryczny i warunkowy, a pozwanemu, który spełnił świadczenie, w razie oddalenia powództwa, przysługuje roszczenie o jego zwrot. Jednocześnie jednak celem tego zabezpieczenia jest niewątpliwie natychmiastowe dostarczenie uprawnionemu środków utrzymania, a nie zabezpieczenie wykonania późniejszego wyroku, co skłania do przyjęcia, że wydane w tym przedmiocie postanowienie ma byt samoistny i niezależny od treści tego wyroku. W razie więc jego niewzruszenia w postępowaniu zabezpieczającym, pobrane na tej podstawie przez małżonka świadczenie nie może być uznane za nienależne.

         Kolejnym argumentem dla sądu przemawiający za brakiem możliwości dochodzenia zwrotu nadpłaconych w toku postępowania pieniędzy z tytułu zabezpieczenia był fakt odmienności roszczenia w trakcie trwania małżeństwa i po jego ustaniu. Określony w art. 58 k.r.o. przedmiot orzekania przez sąd w wyroku rozwodowym nie obejmuje roszczenia o dostarczanie rodzinie środków utrzymania na podstawie art. 27 k.r.o. Roszczenia o alimenty między małżonkami na czas procesu, szeroko bowiem rozumiany obowiązek alimentacyjny oparty na tej podstawie prawnej wygasa na skutek ustania małżeństwa. Nie stanowi jego prawnej kontynuacji obowiązek alimentacyjny oparty na podstawie art. 60 k.r.o., który powstaje dopiero wskutek rozwiązania małżeństwa przez rozwód, co zresztą wskazał w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 października 1982 r., III CZP 38/82. Nie można więc uznać, że podstawa świadczonych na rzecz współmałżonka przez czas trwania procesu alimentów, mająca źródło w postanowieniu o udzieleniu ich zabezpieczenia w sprawie o rozwód, odpada w następstwie oddalenia roszczenia tego małżonka o alimenty określone w art. 60 k.r.o.

         Adwokat Piotr Bańczyk podkreśla, iż w literaturze wskazuje się że art. 753 k.p.c. nie znajdzie zastosowania również w sprawach o zwrot spełnionych świadczeń alimentacyjnych, a także o zwrot kwot zapłaconych uprawnionemu na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia.

         W ocenie adwokata Piotra Bańczyk uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1972 r. III CZO 53/72 jest trafna. Uzyskane na podstawie zarządzenia tymczasowego orzeczonego w procesie alimenty, w przypadku oddalenia powództwa są świadczeniem nienależnym, a żądnie ich zwrotu nie powinno znajdować przeszkody w art. 411 k.c. W szczególności zgodnie z zasadami współżycia społecznego jest wykazanie obowiązku zwrotu świadczenia pozyskanego na podstawie tymczasowego, na czas procesu postanowienia, które nie znalazło poparcia w wyroku, a zatem było wstępnie poprawne, ale w istocie błędne w świetle pełniej oceny merytorycznej na etapie wyrokowania. Zgodne z poczuciem uczciwości jest zwrócenie tego co nienależne, gdyż jest sprawiedliwie świadczyć wtedy, gdy świadczenie znajduje uzasadnienie w prawnie chronionej potrzebie jego zaspokojenia.

 

Autor: aplikant adwokacki Paweł Dratwa

 

Sprawdził i zatwierdził:

Adwokat Piotr Bańczyk

 

 

 

 

 

 

---

Popularne wpisy

Artykułów	Komentarzy	Odwiedzin
133	0	15041

Kancelaria Adwokacka
Adwokat Piotr Bańczyk
ul. Dyrekcyjna 10/2
40-013 Katowice

Kancelaria jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 17:00
tel/fax (032) 255-17-83
tel (032) 209-09-71

mail: adwokat@kancelaria-banczyk.com.pl www.piotrbanczyk.pl

START LogowanieRejestracjaRegulaminAdwokat Katowice